Toen ik mijn eerste stappen zette als adviseur, maakte ik in verschillende gesprekken en bijeenkomsten kennis met een fascinerend onderscheid, namelijk: de “systeemwereld” en de “leefwereld.” Het werd me al snel duidelijk dat dit vaak werd gezien als een duidelijke grens, waar ik me ook als adviseur toe te verhouden had.
Wanneer ben je in welke wereld?
In eerste instantie leek het onderscheid logisch, bijna vanzelfsprekend: in de leefwereld heb je je alledaagse ervaringen, terwijl je in de systeemwereld werkt aan de structurele randvoorwaarden om de maatschappij goed te kunnen laten functioneren.
Maar wat betekende dit onderscheid eigenlijk voor mij? Was ik pas weer onderdeel van de leefwereld wanneer ik mijn kantoor verliet en de bus pakte naar huis? Of hing dit misschien wel samen met het type opdracht waaraan ik werkte? En in hoeverre deden mijn eigen alledaagse ervaringen, die mij als mens voor een groot deel vormen, er nog toe wanneer ik dan wel onderdeel was van de systeemwereld?
Dit soort vragen hielden me bezig, vooral tijdens een reeks bijeenkomsten waarin het onderscheid tussen “wij” en “zij” scherp werd neergezet. “Wij,” de systeemwereld, zouden niet begrijpen waar “zij” in de leefwereld tegenaan lopen. Maar wat als ik hier juist wél ervaring mee had vanuit mijn dagelijkse leven? Moest ik dat nu opeens achterwege laten, alleen omdat ik nu een andere pet op had?
Verandering begint bij jezelf
Langzaam maar zeker besefte ik dat die scheiding tussen de systeem- en leefwereld niet zo absoluut hoeft te zijn. Als we de ervaringskennis van anderen zo belangrijk vinden, waarom zou ik die van mezelf dan niet op gepaste momenten en manieren kunnen benutten? Zo kan ik mijn werk namelijk juist menselijker én effectiever maken en bovendien mijn steentje bijdragen om de kloof tussen de “systeem-” en “leefwereld” een stukje kleiner te maken.
Zo stel ik bijvoorbeeld scherpere interviewvragen wanneer ik me door mijn eigen ervaring beter kan inleven in de ander, en herken ik tijdens een bijeenkomst eerder onuitgesproken weerstand wanneer ik zelf ervaring heb met het onderwerp. Tijdens een interview kan ik er bijvoorbeeld ook voor kiezen om open te zijn over mijn eigen ervaring, groot of klein, om meer te verbinden met degene die tegenover me zit of omdat ik denk dat een inzicht uit mijn persoonlijke ervaring het gesprek goed op gang brengt.
Mijn ervaring is dus: koester je persoonlijke ervaringen als een waardevolle bron en creëer geen onnodige afstand tussen jezelf en de leefwereld van een ander.
Meer weten?
Annemiek staat voor je klaar
Adviseur & actieonderzoeker
