Dilemma’s: wie beslist over complementaire behandeling?

Afgelopen woensdag besteedde Netwerk aandacht aan de opschudding die is ontstaan rondom een complementaire behandeling tegen kanker. De behandeling met natriumbicarbonaat raakte in opspraak toen in de pers werd gesteld dat een vrouw na het volgen van deze behandeling in een kliniek in Bilthoven zou zijn overleden. De Inspectie voor de Gezondheidszorg stelde een onderzoek in. Netwerk meldt dat de therapie volgens het inspectierapport “zinloos is en in sommige gevallen zelfs gevaarlijk”. De behandeling is in Nederlandse gezondheidscentra inmiddels niet meer te volgen.

Eerder schreef ik op dit weblog over de ethische dilemma’s rondom complementaire geneeswijzen en de verschillende opvattingen die bestaan over wat in dit geval ‘goed’ is voor de patiënt en wie daarover beslist. In het bijzonder besteedde ik toen aandacht aan de visie van Planetree hierop, die stelt dat het in het belang van de patiënt is op basis van duidelijke informatie over risico’s en (gebrek aan) aangetoonde resultaten zelf een beslissing te kunnen nemen over het wel of niet volgen van die behandeling. Andere partijen, zoals de Vereniging tegen de Kwakzalverij, menen dat op basis van algemeen geldende standaarden alleen behandelingen moeten worden aangeboden waarvan de werking is aangetoond. Hoe kwam dit dilemma in de uitzending van Netwerk aan de orde?

In de uitzending stonden twee zaken centraal:

• Is de behandeling met natriumbicarbonaat wel of niet effectief?
• Klopt het dat de ‘uitvinder’, de Italiaanse arts Simoncini, ondanks een schorsing nog steeds actief is?

Afwisselend kwamen een Nederlandse oncoloog, betrokken bij het onderzoek van de Inspectie, en Simoncini, aan het woord. Nadat de Nederlandse oncoloog Rodenhuis zijn bezwaren tegen de behandeling heeft geuit en heeft aangegeven het gevoel te hebben met “een gek of oplichter” te maken te hebben, krijgt de Italiaan de kans op de uitspraken van deze oncoloog te reageren. Hij verweert zich door te stellen dat reguliere behandelingen weinig effectief zijn en beschuldigt daarmee op zijn beurt de reguliere geneeskunde van oplichterij. De twee zijn het dus niet bepaald eens…

De directeur van de kliniek die de complementaire behandeling aan patiënten aanbood totdat deze in opspraak kwam, Eduard Schweden, uitte zijn zorgen over de gevolgen van een verbod op de behandeling voor patiënten. Een van de patiënten die in Netwerk aan het woord kwamen, laat zich de behandeling duidelijk niet onthouden: zij boekte daarvoor een dure reis naar Rome om de behandeling daar te kunnen volgen. Naast deze financiële consequenties van een verbod op de therapie voor deze patiënte, wijst directeur Schweden op een ander nadeel: door een verbod op de behandeling bestaat het gevaar dat patiënten de stof op illegale wijze laten toedienen, met alle gevolgen van dien.

Deze zorgen van Eduard Schweden werden niet aan anderen voorgelegd. De volgende dilemma’s bleven daarmee grotendeels onaangeroerd:

• wie kan en wie mag beslissen over het mogen volgen van de behandeling?
• hoe gaan we om met de sterk uiteenlopende opvattingen over wenselijkheid van de behandeling en wie daarover beslist:
  • De opvatting van de reguliere, wetenschappelijke wereld, die op basis van ‘beproefde’ onderzoeksmethoden de effectiviteit vaststelt en vindt dat de
    uitkomsten van dit onderzoek leidend moeten zijn?
  • De opvatting van complementaire artsen die, zoals Simoncini in de uitzending aangeeft, vinden dat een behandeling met beperkte schadelijke effecten een kans moet krijgen als reguliere behandelingen met evenzoveel of meer schadelijke effecten bij sommigen niet blijken te werken?
  • De opvatting van een deel van de patiënten die, zoals ook weer uit de documentaire bleek, een behandeling wil volgen bij een persoon die hij/zij vertrouwt en zelf het risico wil kunnen nemen een behandeling te volgen die zijns inziens een kans op succes heeft?
• laten we het beslissen over dergelijke therapieën over aan afzonderlijke organen of personen en/of zouden we in zulke gevallen moeten kijken naar de mate waarin een dialoog tussen de verschillende partijen tot een oplossing kan leiden die de ervaren kwaliteit van zorg (de mate waarin deze ethisch, effectief en humaan is) vergroot?

Ik beweer niet het antwoord op al deze vragen te hebben. Maar het lijkt me voor nu in ieder geval belangrijk ze te stellen….