Doen wat nodig is, kun jij het?

Doen wat nodig is, kun jij het?  

Doen wat nodig is. Het klinkt zo simpel. En toch is dit vaak heel lastig in de weerbarstige praktijk. Omdat er werkwijzen zijn bedacht, omdat iedereen een eigen taakje heeft in het proces of doordat bepaalde taken niet of op een andere manier gefinancierd worden.  

In de pilots Copiloten en Casemanager Hersenletsel lukte het wel. Wij deden actieonderzoek naar deze pilots en de opschaling ervan in een nieuwe organisaties. De belangrijkste succesfactoren delen we in dit artikel. 

De pilots in het kort 

In 2018 en 2019 startten in totaal vijf pilots Gespecialiseerde Cliëntondersteuningg (GCO) vanuit het programma Volwaardig Leven. Twee daarvan waren de pilots Copiloten en Casemanager Hersenletsel. Vanaf 2024 zijn deze en de andere drie pilots overgegaan naar een alliantie van organisaties die zullen toewerken naar een permanente vorm van gespecialiseerde cliëntondersteuning. Deze alliantie gaat verder onder de naam Metgezel. 

Meerwaarde voor cliënten, naasten én medewerkers 

In de periode 2018-2023 zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de effecten van de pilots op cliënten en hun naasten. Deze laten positieve uitkomsten zien. Uit de door DSP uitgevoerde meta-analyse van de vijf pilots is bijvoorbeeld gebleken dat naasten zich ontlast en ontzorgd voelden en dat de cliënt meer passende zorg en ondersteuning ontvangt (Hogeboom et al., 2021). ​ 

Maar wat verklaart deze positieve waardering van de dienstverlening? Hoe ervaren medewerkers het werken in de pilots? Pluut & Partners kreeg de opdracht om in kaart te brengen hoe de pilots zijn georganiseerd. En hoe dat samenhangt met medewerkerstevredenheid en de mate waarin medewerkers het gevoel hebben dat zij kunnen doen wat nodig is. Maar liefst 100% van alle respondenten gaf aan dat zij konden doen wat nodig is, in de pilots. En zij gaven hun werkgeluk gemiddeld een 9, variërend van 8 tot 10.  

Slim organiseren is…het DNA van je organisatie in alles door laten klinken 

In de pilots stond de volgende bedoeling centraal: doen wat nodig is voor cliënten en hun omgeving. Dit vanuit de kernwaarden: presentie, leren, veiligheid en vertrouwen. Wij onderzochten hoe die bedoeling en de kernwaarden zijn vertaald naar alle onderdelen van de pilots. We deden dat aan de hand van het 7s-model van Channon & Caldart (2015). Dit model bleek waardevol voor het verklaren van de succesfactoren die maken dat de medewerkers in de pilots konden doen wat nodig is.  

De afbeelding van Laure Lagaaij laat zien hoe elk van de zeven onderdelen van het 7s-model er in de praktijk uitzag. Hiervoor zoomen we in op 3 S’en uit het model: Strategie, Personeel (Staff) en Gedeelde waarden (Shared values): 

Leren als kernwaarde 

Leren is een belangrijke kernwaarde gebleken in beide pilots. Zowel het tweede- als derdeorde leren vond plaats. Dus zie je dat er in de pilots steeds iets net niet lekker loopt? Dan pak je de oorzaak aan, zodat de organisatie nog weer slimmer is georganiseerd.  Derde orde leren betekent dat je leert hoe je moet leren en hiermee zelfs je manier van denken verandert. Het gaat over een lerende houding aandien waarbij je permanent bereid bent om te veranderen wat je gelooft en hoe je de wereld ziet. Door op deze manier de oorzaken van fouten aan te pakken en fundamentele aannames in twijfel te trekken ontstond er ruimte voor voortdurende ontwikkeling en verbetering. Fouten worden niet langer gezien als falen, maar als waardevolle kansen om te leren en te groeien, niet alleen op individueel niveau, maar ook voor de organisatie als geheel. 

Doen wat nodig is, het lijkt zo simpel, maar kan het in jouw organisatie? 

Ik ben echt onder de indruk van wat ik heb gezien en gehoord over werken in de pilots. Omdat het een combinatie was van veel dat ik uit theorieboeken ken. Maar nooit zo volledig heb zien werken in het echt. Met in de basis leidinggevenden die verantwoordelijkheid nemen en geven. Durven het anders te doen en erop vertrouwen dat een professional alles in zich heeft om hetgeen te doen wat nodig is. En daarbij hulp bieden als nodig. Met tijd en aandacht voor reflectie. Om met elkaar, als individu, als organisatie en als systeem te kunnen leren, bijsturen en verbeteren.