Participatie staat steeds hoger op de agenda’s van zorgaanbieders, financiers en samenwerkingsverbanden. Toch leidt participatie vaak niet tot het gewenste resultaat. Het gevolg? Inwoners, patiënten en cliënten die graag meewerken aan een beter en toekomstbestendig gezondheidssysteem raken ontmoedigd. Of worden boos – echt boos – over het gebrek aan gelijkwaardige samenwerking.
“Ik wil best weer komen vertellen wat er anders moet, maar ze luisteren toch niet.”
Participatie is nog te vaak een vinkje. Iets dat mensen alleen doen omdat het moet. Daardoor blijft de vonk van impact uit. De ervaringen en suggesties van inwoners of patiënten leiden niet tot nieuwe, betere of (radicaal) andere activiteiten die nodig zijn om onze zorg te transformeren.
Het vonkt steeds vaker negatief. Er is strijd om gehoord te worden, strijd om mee te mogen praten en strijd om zelf initiatief te mogen nemen. Maar ook strijd over hoe je het beste een stem aan de mensen die het aangaat moet geven.
Het is dus tijd dat we elkaar beter leren verstaan en het constructieve gesprek voeren over participatie. Daarom deel ik twee handvatten voor dit gesprek over participatie.
In gesprek over het wat
De afgelopen jaren werd mij duidelijk dat de term participatie zelf vaak voor een babylonische spraakverwarring zorgt. Ik heb gemerkt dat sommige mensen ermee verwijzen naar participatie in hun eigen leefomgeving of de zorg. Terwijl anderen participatie in projecten of (regionaal) beleid bedoelen. Het plaatje hieronder helpt om aan elkaar uit te leggen waar je het over hebt.
In gesprek over het hoe
Gesprekken over hoe je participatie vormgeeft in projecten en beleid, zijn vaak te eenzijdig. Het gaat al snel alleen over hoeveel invloed mensen mogen hebben aan de hand van de participatieladder. Bij Pluut & Partners onderscheiden we daarom vijf participatiepijlers. Die kun je op verschillende manieren gebruiken:
- Je kunt een vragenlijst invullen om te kijken hoe jij en collega’s vinden dat je er per pijler voorstaat.
- Je kunt plannen maken per pijler:
- Wat gaat er goed op deze pijler?
- Wat kan er beter op deze pijler?
- Welke acties kunnen we per pijler inzetten om van vink naar vonk te komen?
Naar een positieve vonk!
Ik hoop dat de praatplaat en de pijlers helpen om het goede gesprek te voeren over participatie en om mooie plannen te maken. Zodat participatie niet langer een vink is, maar een onmisbare energiebron voor innovatie en transformatie.
Bronnen
- Frauenberger, Good, Fitzpatrick, Iversen (2015). In pursuit of rigour and accountability in participatory design. International Journal of Human-Computer Studies, 74, p. 93-106,
- Pluut, B. (2017). Lekenpraatje bij proefschrift. Online publicatie.
- Vandekerckhove, de Mul, Bramer, de Bont (2020). Generative Participatory Design Methodology to Develop Electronic Health Interventions: Systematic Literature Review, J Med Internet Res, 22, 4, e13780.
- De Weger, Van Vooren, Keij (2022). Randvoorwaarden voor succesvolle inwonerparticipatie: Handvatten op basis van onderzoek naar de ervaringen van professionals en inwoners. RIVM.
Meer weten?
Bettine staat voor je klaar
Strategisch adviseur & actieonderzoeker
