Skip to main content

Wat er met leerdoelen te leren valt

Typerend voor actieonderzoek is de combi tussen veranderen, leren en kennis ontwikkelen. Dat blijkt keer op keer weer een krachtige combi. 1+1+1=5. Of 50. Oftewel, die drie versterken elkaar en zijn samen sterker dan alleen.  

Al aan de voorkant van een actieonderzoek denk je goed na over wat je met het actieonderzoek wilt bereiken. Wij starten een project vaak met een workshop of brainstorm waarin we de verander-, leer-, en kennisdoelen met elkaar bepalen. Niet om die doelen vervolgens in beton te gieten, maar het levert wel altijd meteen een interessant gesprek op. Zowel tijdens die workshops als in de onderzoeksvoorstellen die ik lees, valt me op dat mensen het vaak lastig vinden om leerdoelen te bepalen. Vaak zijn de voorgestelde leerdoelen verkapte kennisdoelen. Vandaar een kort blog over het waarom, wat en hoe van leerdoelen.

5 kernwaarden van actieonderzoek

Waarom leerdoelen?

Actieonderzoek is participatief onderzoek. Dat betekent dat de mensen in de praktijk co-onderzoeker en co-veranderaar zijn. Daar zijn meerdere redenen voor: 

  • Mensen in de praktijk hebben waardevolle ervaringskennis, die vaak essentieel is voor het begrijpen en oplossen van een vraagstuk 
  • Als je mensen betrekt, is de kans op verandering en het vinden van oplossingen groter 
  • Als je mensen betrekt, is de kans groter dat verandering en oplossingen duurzaam zijn 
  • Als je mensen betrekt, leren zij dingen waardoor zij vergelijkbare uitdagingen in de toekomst ook weten op te lossen 

Vooral dat laatste verklaart waarom we met actieonderzoek werken met leerdoelen. Veel actieonderzoek, vooral onder de noemer Participatory Action Research (PAR), streeft naar empowerment van mensen. PAR-onderzoek wordt bijvoorbeeld veel gedaan in ontwikkelingslanden, waarbij achtergestelde gemeenschappen geholpen worden bij het verbeteren van hun  leefomstandigheden. Dit door hen de kennis en vaardigheden te geven die nodig zijn om hun eigen situatie te onderzoeken en te verbeteren.

Het kunnen onderzoeken en verbeteren van je eigen praktijk is natuurlijk niet alleen relevant voor mensen die in armoede of onderdrukking leven. Ook in de zorg is het belangrijk dat mensen zelf in staat zijn om de kwaliteit van hun werk en/of hun werkomstandigheden te verbeteren. En leren doe je nu eenmaal het beste door te doen en te ervaren, en minder door te horen van anderen hoe je iets moet doen. Zo leren zorgprofessionals het beste hoe ze digitale toepassingen kunnen benutten door gezamenlijk te onderzoeken waar en hoe de zorg slimmer te organiseren is. Een bestuurder zei ooit tegen me: “je kunt je HR-budget beter in actieonderzoek steken dan mensen op dure cursussen sturen”. Hij was ervan overtuigd dat mensen meer leerden van het gezamenlijk onderzoeken en verbeteren van hun eigen werk(context) dan via (externe) trainingen.  

leerdoelen

Wat is dan een leerdoel?

Leerdoelen zijn dus vooral gericht op de persoonlijke en/of professionele ontwikkeling van mensen. Met een leerdoel streef je ernaar dat een groep mensen na het actieonderzoek iets beter kan dan voor het actieonderzoek. Leerdoelen gaan dus vooral over vaardigheden. Dat is natuurlijk zelden los te zien van kennis: om iets te kunnen moet je vaak weten hoe iets werkt. Neem zoiets simpels als voetballen. Dat is vooral een vaardigheid, maar het helpt wel om kennis van de spelregels, de techniek en goede materialen te hebben. 

“Learn the rules like a pro, so you can break them like an artist”

De meeste leerdoelen die ik langs zie komen, gaan enkel en alleen over kennis: “inzicht krijgen in de succesfactoren voor digitale zorg” of “kennis vergaren over wat er nodig is om patiëntgerichte zorg te verlenen”. Allemaal zinvolle doelen, maar het laat onbeantwoord wie wat beter kan nadat het actieonderzoek is afgerond. 

Drie stappen om te komen tot een goed leerdoel

Cruciaal bij het komen tot leerdoelen zijn drie vragen: 

  1. Wie willen iets leren? 
  2. Welke kennis hebben zij daarbij nodig? 
  3. Welke vaardigheden dienen zij daarbij te ontwikkelen? 

Een leerdoel geeft een antwoord op elk van deze drie vragen. Voorbeelden van leerdoelen: 

  • Zorgprofessionals beschikken over kennis van onderzoeksmethodieken en zijn op basis daarvan in staat tot het zelfstandig uitvoeren van een actieonderzoek binnen hun eigen organisatie
  • Patiënten zijn in staat om samen met professionals de kwaliteit van zorg te evalueren en op basis daarvan verbeteracties te formuleren
  • Poli-medewerkers zijn in staat om innovatie X goed uit te leggen aan patiënten en beschikken over voldoende kennis van de innovatie om patiënten op weg te helpen 

Hopelijk heb ik je met dit blog uitgedaagd om ook met leerdoelen aan de slag te gaan. Welke leerdoelen zou jij aan je huidige project kunnen koppelen? En wat is ervoor nodig om die doelen te realiseren? Bel me gerust om te sparren!   

Bettine pluut

Meer weten?

Bettine staat voor je klaar
Strategisch adviseur & actieonderzoeker

bettine@pluutpartners.nl
+31618680012
Volg op LinkedIn

Bettine Pluut

Bettine Pluut zet zich als adviseur en actieonderzoeker in voor goede zorg en een praktijkgerichte overheid. Zij is gespecialiseerd in digitale innovatie, actieonderzoek en patiëntparticipatie.